Thị trường là yếu tố vô cùng quan trọng đối với sản xuất của mỗi vùng trong giai đoạn hiện nay khi sản xuất nông lâm nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá. Mặc dù, các sản phẩm cây trồng dưới tán rừng phong phú nhưng sản xuất manh mún, thiếu thị trường tiêu thụ. Thị trường là yếu tố quan trọng mà cụ thể là xác định được quan hệ giữa nguồn cung và nhu cầu thị trường cần. Thông qua hoạt động tìm hiểu thị trường có thể biết được nhu cầu các sản phẩm cây trồng dưới tán rừng ở các khu vực khác nhau. Tìm hiểu thị trường thường phải đi trước sản xuất và phải dự báo được nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm nông sản. Có như vậy mới có thể lựa chọn loài cây trồng và cơ cấu phù hợp, hoạch định được kế hoạch sản xuất lâu dài.

1. Quan hệ Cung – Cầu khi tìm hiều thị trường tiêu thụ sản phẩm cây trồng dưới tán rừng

Nguồn cung thường bị chi phối bởi một số yếu tố chính như:

Chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất cao thường làm giảm lợi nhuận vì vậy cần xem xét chi phí sản xuất từng loại sản phẩm cây trồng để lựa chọn phù hợp.

Giá bán có tác động trực tiếp đến nguồn cung theo xu hướng mở rộng nguồn cung khi giá tăng và giảm nguồn cung khi giá hạ.

Hạ tầng vận chuyển tốt giúp cho việc sản xuất, vận chuyển được dễ dàng dẫn đến số lượng sản phẩm đưa ra thị trường tăng lên và ngược lại.

Nhu cầu thường thay đổi bởi các nguyên nhân:

Giá tăng, cầu sẽ có xu hướng giảm và nếu giá giảm, cầu sẽ có xu hướng tăng.

Sức mua tăng cầu sẽ tăng và ngược lại sẽ xảy ra.

Loại sản phẩm dưới dạng thô hoặc qua chế biến

Các sản phẩm cạnh tranh cùng loại hoặc sản phẩm thay thế.

Chất lượng sản phẩm.

2. Tìm hiểu thị trường sản phẩm cây trồng dưới tán rừng

2.1. Phương pháp đánh giá nhanh thị trường lâm sản

Đánh giá nhanh thị trường là thu thập, xử lý và phân tích thông tin, dữ liệu về thị trường và hệ thống thị trường một cách nhanh chóng, linh hoạt và hiệu quả. Đánh giá nhanh thị trường là một phương thức hiệu quả dùng để thu thập những thông tin về hệ thống thị trường, xây dựng kế hoạch sản xuất, kế hoạch thị trường và thực hiện các hoạt động can thiệp phù hợp dựa trên nhu cầu về sản phẩm. Nhu cầu là một trong những yếu tố chính, nếu không nói là yếu tố hàng đầu, định hướng sản xuất. Nó quyết định sản xuất cái gì, sản xuất, chế biến, marketing, đóng gói và bán như thế nào?

Như vậy, đánh giá nhanh thị trường nhấn mạnh vào việc tìm hiểu các xu hướng cầu về định lượng và chất lượng, cơ cấu thị trường từ phía cầu và các yêu cầu về sản phẩm của những người mua khác nhau.

Đánh giá nhanh thị trường là phương pháp sử dụng các công cụ thu thập thông tin định tính và định lượng đơn giản, đòi hỏi thu thập và phân tích các thông tin và dữ liệu liên quan đến thị trường đầu vào và đầu ra.

2.2 Các bước tìm hiểu thị trường

Bước 1: Lựa chọn địa bàn

– Phạm vi và quy mô địa bàn, các đặc điểm địa bàn, thị trường địa phương và thị trường phụ cận.

– Lựa chọn địa bàn khảo sát

Lựa chọn địa bàn nhằm đánh giá thị trường trong một khu vực địa lý cụ thể. Thị trường tiêu thụ sản phẩm cây trồng dưới tán rừng chủ yếu là thị trường địa phương, vì vậy người ta lựa chọn địa bàn đánh giá tại các chợ địa phương. Các thành viên thị trường là người cung cấp sản phẩm (người sản xuất), các trung gian (người thu gom), người bán buôn, các cơ sở chế biến.

Khi tìm hiểu hệ thống thị trường địa phương cần xác định các vấn đề khó khăn có thể giải quyết nhằm cải thiện tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ và liên kết tốt hơn các thị trường khác có khả năng mang lại lợi nhuận.

Bước 2: Lựa chọn sản phẩm

Có hai yếu tố đặc biệt quan trọng và cần được quan tâm đặc biệt. Sản phẩm được lựa chọn phải phù hợp với điều kiện khí hậu và canh tác tại địa phương và phải có triển vọng thị trường.

Yếu tố thứ hai không phải lúc nào cũng dễ đánh giá và phụ thuộc vào các điều kiện cung và cầu. Các yếu tố thị trường, khí hậu và canh tác sẽ xác định các cơ hội đa dạng hoá, nhân rộng và gia tăng giá trị trong sản xuất.

Để thực hiện điều đó cần liệt kê các loại sản phẩm cây trồng dưới tán rừng hiện có tại địa phương, hoặc sản phẩm có mặt tại thị trường mà địa phương có thể sản xuất.

Lựa chọn sơ bộ các sản phẩm cây trồng dưới tán rừng có tiềm năng để xác định nhu cầu và khảo sát thị trường tiêu thụ.

Bước 3. Thiết kế khảo sát thị trường

Khảo sát sẽ phụ thuộc vào các mục đích và mục tiêu của đánh giá thị trường. Trong sản xuất cây trồng dưới tán rừng cần xác định các vấn đề cụ thể để phân tích cũng như mức độ chi tiết của các vấn đề đó. Các lĩnh vực bao gồm: Các đặc điểm của loại sản phẩm, nhu cầu tiêu thụ, hiện trạng nguồn cung, giá cả, hoạt động và tổ chức của các hệ thống marketing, cơ sở hạ tầng marketing, các quy định, chính sách.

Bước 4: Thực hiện khảo sát thị trường

Thảo luận với những người tham gia trực tiếp sản xuất sản phẩm. Nên lựa chọn các nhóm hộ có điều kiện sản xuất khác nhau để thảo luận (sản xuất nhỏ với sản xuất lớn; sản xuất đa dạng hay chuyên về một sản phẩm).

Những cá nhân không tham gia vào sản xuất và những người thu mua địa phương cũng có thể tham gia vào thảo luận nhóm. Họ sẽ cung cấp các thông tin về các yếu tố ảnh hưởng tới sự tham gia của họ vào sản xuất còn người thu mua có thể cung cấp thông tin về các vấn đề marketing.

Phỏng vấn các thành viên thị trường tại các giai đoạn khác nhau trong chuỗi sản phẩm. Dựa trên những hiểu biết có được từ giai đoạn ban đầu, thực hiện phỏng vấn thêm tại các cấp khác nhau trong chuỗi marketing để thu thập thêm các thông tin.

Bước 5: Phân tích thông tin và đề xuất

Các thông tin và số liệu được thu thập trong quá trình khảo sát thị trường cần được phân tích thảo luận. Nhóm xác định những điểm không thống nhất và không chính xác của thông tin thu thập được cũng như các thông tin còn thiếu, từ đó các hoạt động hiện trường sẽ được điều chỉnh để giải quyết các vấn đề này.

Tổng hợp kết quả thu được từ hiện trường

Phân tích sâu hơn về hệ thống marketing

Lựa chọn và các đề xuất.

Tác giả: ThS. Nguyễn Thị Minh Châu – Bộ môn QLTN&MT

Trả lời